Het doel van symboliek in schilderijen als educatieve methode

In de 17de eeuw overheerste de Barok als kunststijl in grote delen van Europa. De kunst van deze Gouden Eeuw wordt gekenmerkt door een haast extravagante weelderigheid in het licht van de Contrareformatie, die zich als Katholieke tegenhanger van de sobere Protestantse kerk ontplooide. Naast deze religieuze afzetmarkt begonnen kunstschilders ook voor de vrije markt werken te produceren. Hun oeuvre wordt verder uitgebreid met de komst van nieuwe genres zoals historiestukken, portretten en landschappen. Ook vanitasstillevens waren enorm populair. Vooral in de Hollandse en Vlaamse schilderkunst is het gebruikelijk dat rijke burgers en kooplieden historiestukken in hun huis hingen. Deze bevatten meestal een belangrijke gebeurtenis of verwezen naar een mythe. Vaak zijn de 17de-eeuwse schilderijen doorspekt met symboliek die naast prestige ook als educatief middel ingezet worden. De familie kon immers op deze manier hun intellectuele kennis aan hun bezoekers meedelen of hen. De gelaagdheid van werken werd vaak op een vernuftige manier ingewerkt in verschillende motieven of iconografische elementen zodat er geen verdere uitleg behoefde wanneer er naar de context van een antiek schilderij werd gekeken. Zo verwezen vogels naar gehoorzaamheid en tucht en stond een mandje eieren bekend als middel ter stimulering van voortplanting. Ook de komst van emblemata-boeken, een boek met houtsnedes of gravures die een korte spreuk bevatten, zorgde voor een ware heropbloei van symboliek en morele lessen in antieke schilderijen. Het bekendste voorbeeld hiervan zijn de Sinne- en Minnebeelden van Jacob Cats dat ook ijverig door kunstschilders gelezen werd.