Charles de Groux, soms ook geschreven als Charles Degroux, was een Frans-Belgische kunstschilder en graficus uit de 19de-eeuw.
Charles de Groux werd in 1825 in het Noord-Franse Comines geboren. Op jonge leeftijd verhuisde de familie de Groux naar Brussel. Daardoor wordt hij algemeen als een Belgische kunstenaar beschouwd. Ondanks verwoede pogingen kreeg hij nooit de Belgische nationaliteit. Hij studeerde aan de Brusselse academie onder François-Joseph Navez. Hij brak echter snel met de gelikte en gekuiste neoclassicistische stijl van zijn leermeester. Een van zijn eerste succesvolle schilderijen, de dronkaard, is een kille afbeelding van een dronken man met zijn kinderen en stervende vrouw. Hij startte in de stijl van de toen populaire romantiek, maar koos er snel voor om de harde dagelijkse realiteit van het leven in 19de-eeuwse België af te beelden. Met een sober kleurenpalet, dat doet denken aan 17de-eeuwse genreschilders als Adriaan Brouwer, beeldde hij de sociale wantoestanden uit. Zwaar werk, armoede en dronkenschap zijn terugkerende thema’s. Zijn 19de-eeuwse schilderijen zijn beïnvloed door het werk van de Franse kunstenaar Gustaaf Courbet. Samen met zijn vriend en collega Felicien Rops ontmoette hij die ook meerdere malen. In één van zijn meesterwerken, het dankgebed, toont hij met grote waardigheid het karige maal van een vrome familie. Het steekt scherp af tegen de door Felicien Rops gethematiseerde decadentie van de bourgeoisie. Charles de Groux wordt dan ook niet onterecht vaak beschouwd als de eerste sociaal realistische schilder van België. Deze titel wordt ook bevestigd door de grote impact die hij had op een volgende generatie kunstenaars. Onder zijn leerlingen vinden we zwaargewichten van het Belgisch sociaal realisme als Constantin Meunier en Eugene Laermans. Ook Vincent van Gogh was onder de indruk van zijn schilderijen. Voor zijn wereldberoemde aardappeleters liet hij zich inspireren door Charles de Groux. Hij vergeleek hem ook prompt met kunstenaars als Frans Hals, Honoré Daumier en Balzac. Schilderijen van Charles de Groux zijn tegenwoordig te bezichtigen in vele musea, onder hen de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in Brussel.
